ถ้าใครซื้อกาแฟ Roots จะสังเกตว่าที่มุมขวาบนของถุงกาแฟ จะปรากฏชื่อซีรีส์ต่างๆ ที่เป็นเหมือนการจัดหมวดหมู่กาแฟ ผลผลิตของพี่ๆ เกษตรกรผู้ปลูกและผู้แปรรูปที่มากด้วยความตั้งใจระบุอยู่
ถ้าใครซื้อกาแฟ Roots จะสังเกตว่าที่มุมขวาบนของถุงกาแฟ จะปรากฏชื่อซีรีส์ต่างๆ ที่เป็นเหมือนการจัดหมวดหมู่กาแฟ ผลผลิตของพี่ๆ เกษตรกรผู้ปลูกและผู้แปรรูปที่มากด้วยความตั้งใจระบุอยู่
ถ้าใครซื้อกาแฟ Roots จะสังเกตว่าที่มุมขวาบนของถุงกาแฟ จะปรากฏชื่อซีรีส์ต่างๆ ที่เป็นเหมือนการจัดหมวดหมู่กาแฟ ผลผลิตของพี่ๆ เกษตรกรผู้ปลูกและผู้แปรรูปที่มากด้วยความตั้งใจระบุอยู่
โดยหลักแล้วเราเลือกใช้วิธีการแบ่งเมล็ดกาแฟออกเป็นซีรีส์ตามจุดมุ่งหมายในการผลิตกาแฟของเกษตรกรแต่ละคน ได้แก่ Livelihood Series ปลูกเพื่อสร้างอาชีพ, Forest Series ปลูกเพื่อสร้างป่า, Innovation Series คิดค้นการปลูกและแปรรูปกาแฟแบบใหม่ๆ อย่างไม่หยุด และ New Generation Series ปลูกกาแฟเพื่อสืบทอดความตั้งใจของคนรุ่นก่อน
ซีรีส์แต่ละอันมีความหมายสำคัญอย่างไร พี่ๆ เกษตรกรคนไหนอยู่ในซีรีส์ใดบ้าง แล้วทำไมเราถึงเลือกให้พวกเขาอยู่ในซีรีส์นั้นๆ ตัวหนังสือด้านล่างนี้คือคำตอบ
01 LIVELIHOOD SERIES
ซีรีส์นี้เราหมายถึงคนที่ปลูกกาแฟเพื่ออยากพัฒนาชีวิตความเป็นอยู่ของคนในพื้นที่ พวกเขาไม่ได้ทำกาแฟเพื่อสร้างรายได้และความมั่นคงให้ตัวเองเพียงอย่างเดียว แต่ทำกาแฟเพื่อให้คนอื่นๆ ที่อยู่ร่วมชุมชนเดียวกันมีอาชีพที่ยั่งยืนไปพร้อมๆ กันด้วย
พี่เคเลบจากจังหวัดน่าน คือหนึ่งในผู้ผลิตที่อยู่ในซีรีส์นี้ ย้อนกลับไปหลายปีก่อนที่พี่เขาเข้ามาใช้ชีวิตที่หมู่บ้านมณีพฤกษ์ น่านเป็นจังหวัดที่ขึ้นชื่อเรื่องพื้นที่ป่าไม้ที่ถูกทำลาย สิ่งนี้ทำให้ชาวบ้านหันเหไปทำอาชีพอื่นที่มีความยั่งยืนน้อย เช่น นิยมทำสวนพืชอายุสั้นที่ต้องไถหน้าดิน ปลูกใหม่ซ้ำๆ หรือปลูกขิงที่ส่งผลกระทบต่อคุณภาพของดินในระยะยาว กาแฟเป็นพืชที่ปลูกครั้งเดียวเก็บผลผลิตได้ยาวนานถึงสามสิบปี พี่เคเลปเลยตั้งใจทำกาแฟดีๆ ให้ชาวบ้านเห็นเป็นตัวอย่างก่อน แล้วค่อยๆ ขยับขยาย รับซื้อเมล็ดเชอร์รี่จากเกษตรกร ช่วยให้พวกเขามีชีวิตความเป็นอยู่ดีขึ้นอย่างเห็นได้ชัด
หรืออย่างพี่จรูญจากเชียงรายที่เห็นว่าพี่น้องในชุมชนหมู่บ้านขุนลาวมีการปลูกกาแฟกันอยู่แล้ว พี่จรูญต้องการที่จะปลูกกาแฟให้ดีและทำทุกอย่างให้เป็นระบบเพื่อให้คนในชุมชนเห็นเป็นแนวทางในการพัฒนากาแฟ ทำตามได้อย่างไม่หวงวิชา
02 FOREST SERIES
พวกเขาคือคนที่ปลูกกาแฟเพื่อต้องการให้ป่าสมบูรณ์และมุ่งมั่นที่จะรักษาป่าในบ้านเกิดของตัวเองเป็นอย่างมาก เพราะลึกๆ แล้วพวกเขาเชื่อมั่นว่ากาแฟจะดีได้หากอยู่ใต้ร่มเงาป่าที่สมบูรณ์นั่นเอง อย่างช่างเปา นอกจากแพสชันที่อยากทำกาแฟอร่อยๆ แล้ว เขาอยากทำให้หมูบ้านเลอตอโกของตัวเองเป็นหมู่บ้านที่เต็มไปด้วยต้นไม้ เพราะแต่ก่อนที่นั่นเรียกได้ว่าเป็นภูเขาหัวโล้น อากาศก็แย่ขึ้นทุกปีเพราะป่าถูกถางและเผาเพื่อปลูกพืชเศรษฐกิจ หมุนเวียนอย่างซ้ำๆ จนผืนป่าลดจำนวนน้อยลงเรื่อยๆ
ด้วยความเชื่อที่ว่า ป่าและชุมชนคือสองสิ่งที่เกื้อหนุนกัน ช่างเปาตัดสินใจผันตัวเองมาเป็นโพรเซสเซอร์ที่สนับสนุนให้คนปลูกกาแฟร่วมกับการปลูกป่า โดยหวังว่าพื้นที่ตรงนั้นจะกลับมาเป็นป่าที่อุดมสมบูรณ์เหมือนป่าผืนเดิม รวมทั้งพี่โสภา หญิงคนเก่งจากอมก๋อย จังหวัดเชียงใหม่ ที่หลายคนน่าจะได้รู้แล้วว่าพี่โสภาก็สนับสนุนให้คนปลูกป่าโดยใช้กาแฟเป็นตัวกลางเช่นเดียวกัน
03 INNOVATION SERIES
ซีรีส์นี้หมายถึงคนที่ชอบคิดค้นทดลองปลูกและโพรเซสกาแฟด้วยวิธีการใหม่ๆ อยู่ตลอด คนที่เราร่วมทำงานหลายคนชอบที่จะสร้างสรรค์สิ่งใหม่ เพื่อช่วยดันให้กาแฟไทยขยับไปข้างหน้า อย่างเรย์ เบอร์เกอร์ ถือเป็นคนทำกาแฟคนแรกในเมืองไทยที่เริ่มต้นแปรรูปกาแฟด้วยวิธีการ honey process ตั้งแต่ปี 2011 (จริงๆ วิธีนี้เริ่มเป็นที่รู้จักในหนึ่งปีก่อนหน้า) พอเจ้าตัวเห็นว่าการแปรรูปวิธีนี้ช่วยประหยัดน้ำเพิ่มมากขึ้น
ไม่ต้องเสียเวลาในการจัดการน้ำเสียที่เกิดขึ้นจาก wet process ที่สำคัญคือเหมาะกับสภาพอากาศร้อนชื้นของไทยที่ไม่ค่อยเป็นมิตรกับ dry process มากนัก
ไม่นานมานี้ เขาเรียนรู้วิธีการทำ malolactic fermentation (กระบวนการหมักกาแฟในอุณภูมิที่เย็นกว่าอุณหภูมิห้องปกติ) และนำมันมาปรับใช้เป็นคนแรก เพราะเขารู้ว่าวิธีการนี้จะทำให้กาแฟของเขาอร่อยขึ้น เรย์มองว่าถ้ากาแฟอร่อย คนก็น่าจะชอบและยอมเสียเงินให้มันมากขึ้น สิ่งเหล่านี้อาจนำความยั่งยืนมาสู่วงการกาแฟทั้งในทางตรงที่หมายถึงคุณภาพของกาแฟ และทางอ้อมที่อาจเป็นคุณภาพชีวิตของคนในอุตสาหกรรมกาแฟก็ย่อมได้
04 NEW GENERATION SERIES
พื้นเพของพี่น้องเกษตรกรหลายคนปลูกกาแฟมาตั้งแต่รุ่นปู่ย่าตายาย ซีรีส์นี้คือกลุ่มคนรุ่นใหม่ที่หันกลับไปปลูกและพัฒนากาแฟบรรพบุรุษของพวกเขาลงมือลงแรงปลูก ไร่กาแฟในมือคนรุ่นใหม่จึงกลายเป็นการสานต่อสิ่งที่ตนมีมา พวกเขาไม่หยุดทดลองทำอะไรใหม่ๆ ที่ช่วยให้เกิดผลลัพท์ที่ดีขึ้น ทั้งในแง่ผลผลิตกาแฟ และแง่ของการเป็นส่วนช่วยเปลี่ยนแปลงสังคมของพวกเขาด้วยเช่นกัน
พี่นาวินคือหนึ่งในโปรดิวเซอร์ที่รับกาแฟจากทุกคนที่อยู่ในกลุ่มคนของตัวเองที่สนับสนุนการใช้ปุ๋ยอินทรีย์ที่ไม่ทำลายสิ่งแวดล้อม หรืออาต๊ะ เกษตรกรรุ่นใหม่ที่เห็นความสำคัญของความหลากหลายในสายพันธุ์กาแฟ อาต๊ะจึงเป็นเรี่ยวแรงสำคัญชวนคนในหมู่บ้านปางขอน ปลูกกาแฟหลากหลายสายพันธุ์กันมากขึ้น
ความตั้งใจที่น่าชื่นชมทั้งหมดนี้ยืนยันกับเราว่า สิ่งที่คนปลายสายพานอย่างเราเข้าไปช่วยส่งเสริม ไม่ได้ช่วยให้พวกเขามีชีวิตที่ดีเพราะมีรายได้เพิ่มขึ้นเพียงอย่างเดียวเท่านั้น แต่มันเป็นจุดเริ่มต้นเล็กๆ ที่ช่วยพัฒนาชุมชนที่พวกเขาอยู่ด้วย นี่คือเหตุผลสำคัญที่เราเลือกทำงานกับพี่ๆ เกษตรกรและนักแปรรูปกาแฟทุกคนอย่างใกล้ชิด
หากอยากรู้จักกับพี่ๆ ทุกคนมากขึ้น อ่านเพิ่มเติมได้เลยที่นี่
