คนที่ติดตามกาแฟพิเศษไทย ชื่อเวทีประกวดกาแฟระดับสากลอย่าง Cup of Excellence หรือ COE จะต้องเป็นที่คุ้นหูคุณในช่วงนี้อย่างแน่นอน
สำหรับเวทีประกวดที่เกิดขึ้นครั้งแรกในบ้านเราอย่าง Best of Thailand 2022 Cup of Excellence Pilot Program วันที่ 5-12 ตุลาคมที่ผ่านมา ต้องบอกก่อนว่า เวทีนี้ยังไม่ได้เป็นการจัดการแข่งขันเฟ้นหา ‘กาแฟ COE’ จากประเทศไทยแบบเต็มรูปแบบ ทว่าเป็นรอบทดลอง ที่ให้หน่วยงานแม่อย่าง Alliance For Coffee Excellence เข้ามาดูความพร้อมของวงการกาแฟพิเศษไทย และพิจารณาการจัดเวทีประกวด COE Thailand แบบเต็มรูปแบบในอนาคต ส่วนกาแฟไทยที่ชนะการประกวดรอบทดลองนี้ แต่ละลำดับจะถูกนำเสนอต่อคนกาแฟทั่วโลกในฐานะกาแฟ ‘Best of Thailand 2022’ ซึ่งปีนี้ เราได้ผู้ชนะทั้งหมด 15 คนด้วยกัน
ใครที่สงสัยว่ากาแฟ COE คืออะไรและวาระการประกวดรอบที่เพิ่งจบไปนั้น มีข้อดีต่อวงการกาแฟไทยยังไงบ้าง วันนี้ Roots ไม่ได้มาเล่าคนเดียว แต่เราชวน ‘เฉย-อิทธิพล สวัสดิพฤกษา’ Coffee Educator ผู้ก่อตั้ง COOF หนึ่งในกรรมการของเวทีประกวดครั้งนี้ มาช่วยเล่าเรื่องเบื้องหลังที่น่าสนใจให้คุณฟังด้วย
ความพิเศษของกาแฟ COE
กาแฟ COE คือกาแฟพิเศษที่ผ่านการประกวดจากองค์กรไม่แสวงหาผลกำไร ACE (Alliance For Coffee Excellence) ชื่อเสียงของเวทีนี้ นอกจากความเป็นมาที่เริ่มตั้งแต่ปี 1999 ยังมีเรื่องความซับซ้อนของการแข่งขัน เพราะกาแฟที่จะได้รับการการันตีจาก COE จะต้องถูกประเมินตั้งแต่ต้นน้ำยันปลายน้ำ ผ่านการชิมโดยกรรมการ 2 ชุด แบ่งเป็นกรรมการระดับ national และ international ที่เชิญคนกาแฟจากหลายๆ ประเทศมาชิมกาแฟด้วยกัน
เช่นเดียวกับเวทีประกวดกาแฟพิเศษอื่นๆ ที่มีการตัดสินลำดับกันที่ cupping score สำหรับกาแฟที่อยู่ในเกรด specialty ต้องได้คะแนนมากกว่า 80 คะแนน (หากอยู่ระหว่าง 60-80 จะถือว่าเป็นกาแฟเกรด commercial นะ) แต่ในเงื่อนไขของเวทีประกวด COE กาแฟที่จะเข้ารอบตัดสินสุดท้ายได้นั้น จำเป็นต้องมีคะแนนมากกว่า 87 คะแนนขึ้นไป ซึ่งถือว่าเซ็ตมาตรฐานไว้สูงมากทีเดียว
“COE ให้ความสำคัญกับคำ 3 คำ หนึ่งคือ Clean กาแฟที่สะอาดจะสะท้อนการแปรรูปที่ใส่ใจจากเกษตรกร สองคือ Sweet รสหวานสะท้อนให้เห็นถึงความสมบูรณ์ของต้นกาแฟ รวมถึงเชอร์รี่ที่เก็บมาแปรรูปต้องสุกได้ที่จริงๆ แล้วที่วัดแพ้ชนะกันคือ Complex หรือความซับซ้อนของรสและกลิ่น ที่เป็นผลมาจากความพิเศษของสายพันธุ์ ความสมบูรณ์ของวิธีการแปรรูป ไม่ว่ากาแฟจะรั้งอันดับไหน จะต้องมี 3 สิ่งนี้เสมอ” เฉยอธิบายถึงกาแฟที่เวทีนี้มองหา
เบื้องหลังการผลักดัน COE Thailand
เฉยบอกเราว่าจักรวาลของเวทีประกวด COE ที่เฟ้นหาสุดยอดกาแฟจากแต่ละประเทศ มีความคล้ายกับเวทีประกวดนางงามระดับโลก ที่ต้องมีการติดต่อขอซื้อ license และการประกวดแต่ละครั้งก็ต้องทำตามข้อบังคับที่หน่วยงานแม่กำหนดขึ้นอย่างเคร่งครัด
“ปัจจุบันนี้ มีเพียง 15 ประเทศเท่านั้น ที่มีการจัด COE แบบเต็มรูปแบบ ทาง ACE เขาค่อนข้างหวงชื่อนิดหนึ่ง ก่อนที่เราจะมี COE Thailand ได้ เขาจะต้องดูก่อนว่าประเทศเราพร้อมหรือเปล่า ทั้งฝั่งพี่ๆ เกษตรกร มีกาแฟคุณภาพสูงมากพอมั้ย เพราะถ้าจัดแบบเต็มรูปแบบ เขาต้องการสารกาแฟ 300-500 กิโลกรัมต่อล็อต ฝั่งทีมผู้จัดก็ต้องพร้อม มีศักยภาพในการจัดการกาแฟตัวอย่างเยอะๆ ได้จริงมั้ย มีทุนถึงหรือเปล่า การแข่งรอบที่ผ่านมาจึงเป็น Pilot Program หรือรอบทดลองที่เอา protocals ของ COE มาใช้จริงทั้งหมด หัวหน้ากรรมการก็เป็นคนจาก ACE ถ้าเขาประทับใจ ในปีต่อไปก็อาจจะมีการจัด COE Thailand แบบเต็มรูปแบบ”
หลังจากการประกาศผล กาแฟที่ได้ชื่อว่าสุดยอดกาแฟประจำแต่ละประเทศจะถูกนำขึ้นเวทีประมูลของ ACE ได้รับการนำเสนอให้เป็นที่รู้จักและกระจายตัวไปอยู่ในมือของนักคั่วกาแฟจากโรงคั่วต่างๆ ทั่วโลก
เรื่องน่าประทับใจใน COE Pilot Program
“การจะเกิด COE ได้ มันต้องเป็นการร่วมมือจากทุกคนจริงๆ ส่วนตัวผมคิดว่าเวทีประกวดที่เรามีมานานอย่างเวทีของ SCATH (สมาคมกาแฟพิเศษไทย) ปูพื้นฐานให้เราไว้ค่อนข้างดี เหมือนรอยเท้าที่เราเดินต่อกันมามันทำให้เราพร้อมขึ้น ทั้งฝั่งเกษตรกรที่รู้แล้วว่าต้องเตรียมตัวประกวดยังไง ต้องพัฒนาอะไรบ้างเพื่อให้ได้ผลตรงกับสิ่งที่เวทีประกวดต้องการ และฝั่งคนขับเคลื่อน ผู้จัดงาน หรือคนที่เป็นกรรมการก็ได้มีประสบการณ์มากขึ้นเรื่อยๆ ด้วย”
ถึงปีนี้เราจะยังไม่ได้เห็นกาแฟไทยที่ถูกติดป้ายว่าเป็น ‘กาแฟ COE’ ทว่ากาแฟไทยทั้ง 15 ตัวที่ได้รางวัล Best of Thailand 2022 ทาง ACE ได้นำขึ้นเวทีประมูลเช่นเดียวกับกาแฟ COE ที่เกิดขึ้นในวันที่ 17 พฤศจิกายน 2022
COE กับคนดื่มกาแฟไทย
“ผมอยากชวนทุกคนมองในมุมที่ว่า กาแฟที่ติดอันดับ COE แต่ละตัวมีความโดดเด่นเฉพาะตัว ไม่ได้เป็นเกมที่มีแพ้-ชนะ สิ่งนี้มันคือผลจากการประมูลเท่านั้นเอง สำหรับคนดื่ม กาแฟที่ได้รางวัลจาก COE อาจจะเป็นไกด์เริ่มต้นให้คุณเข้าใจกาแฟไทยได้มากขึ้น คุณจะได้เห็นว่ากาแฟจากพี่ๆ เกษตรกรแต่ละคน มีเอกลักษณ์ที่แตกต่างกันยังไงบ้าง”
ใน 15 อันดับ Best of Thailand 2022 มีรายชื่อ Collaborator ที่ Roots ร่วมงานด้วยทั้งหมด 5 คนด้วยกัน ประกอบด้วยพี่เคเลบ, พี่แสนชัย, อาเทน, พี่โสภา และช่างเปา พวกเราขอใช้พื้นที่ตรงนี้ ชวนคุณปรบมือยินดีให้กับพวกเขาด้วย!
Photo courtesy of Best of Thailand 2022 Cup of Excellence Pilot Program
